Spotkanie z Andrzejem Wajdą w Laboratorium Reportażu 09.06.2015
REDAKCJA INTERNETOWEJ CZĘŚCI PROJEKTU:
Redaktorzy naczelni: Marek Miller, Krzysztof Wargenau
Redaktor prowadzący: Jakub Kulawczuk
Research: Leszek Hajdukiewicz, Krzysztof Wargenau,
Konrad Radzikiewicz,
Rafał Woźniak - Nędza
Realizacja: Laboratorium Reportażu
Opieka artystyczna: Polskie Stowarzyszenie Komiksowe
Opieka historyczna: Muzeum Powstania Warszawskiego
Wsparcie finansowe: Fundacja PZU
Wsparcie merytoryczne: Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa Informacji i Bibliologii, specjalność: Dokumentalistyka. Reportaż. Film TV
Panorama Powstania Warszawskiego.
Szkic: Zdobyć PASTę
80. rocznica Powstania Warszawskiego
O projekcie
Prof. dr hab. Rafał Habielski
Rekomendacje:
Prof. dr hab. Andrzej Sapija Prof. dr hab. Rafał Habielski
Internet. Konstrukcja w procesie
O autorach i metodzie opowiadania
Dlaczego zajmujemy się tą problematyką?
Uzasadnienie projektu panoramy
Idea projektu
Pragniemy naszą panoramę „malować” na waszych oczach i z waszym udziałem. Zapraszamy do:
- Śledzenia rozwoju projektu zamieszczonego na naszych stronach www oraz mediach społecznościowych
- Aktywnego udziału w współtworzeniu projektu poprzez wyrażenie swoich krytycznych uwag, spostrzeżeń, opinii.
- Pomoc w zbieraniu materiałów, przede wszystkim relacji bezpośrednich świadków i uczestników zdarzeń, zdjęć, filmów dokumentalnych i innych dokumentów.
- Traktujemy pracę na panoramą jako „konstrukcje w procesie”, permanentnie uzupełnianą i poprawianą aż do finalnego skutku. Chcemy zgłębiać temat i do tej przygody wszystkich zapraszamy.
Panorama według pomysłu i scenariusza Marka Millera ma być dziełem, które w niezwykle komunikatywnej formie utrwali i ukaże największe zwycięstwo Powstania Warszawskiego – zdobycie PASTy.Unikalna metoda, według której powstanie rekonstrukcja walk o PASTę, polega na montażu relacji bezpośrednich świadków i uczestników walk. Zastosowana tu specyficzna narracja i dramaturgia pozwala osiągnąć efekt epickiej opowieści pozostającej nadal historycznym dokumentem opartym o materiały źródłowe.
Panoramiczne, wielogłosowe opowiadanie jest podstawą tej autorskiej metody praktykowanej przez Laboratorium Reportażu UW. Tą metodą powstała książka „Kto tu wpuścił dziennikarzy” – historia narodzin ,,Solidarności", „Filmówka" – swoista kronika Łódzkiej Szkoły Filmowej, powieść dokumentalna „Co dzień świeży pieniądz czyli Dzieje Bazaru Różyckiego”, „Arystokracja" – zapis losów polskiego ziemiaństwa w ostatnim półwieczu oraz projekt „Europa wg Auschwitz” kronika – reportaż – konstrukcja w procesie o 10-letniej już tradycji i bogatym dorobku.
Prezentacja naszej metody miała miejsce w 2018 roku w Nowym Jorku na Uniwersytecie Columbia, światowym centrum w oral history, spotykająca się z dużym zainteresowaniem i wysoką oceną. Ten sukces dodał nam skrzydeł. Mamy przekonanie, że i tym razem powstanie rzecz ważna i wartościowa.
Pragniemy na koniec podkreślić, że praca nad panoramą ma charakter pracy zespołowej, w której każdy z uczestników wnosi swój wkład mniej lub bardziej znaczący i twórczy. Mamy nadzieję zaznaczyć ów wkład wystarczająco wyraźnie i sprawiedliwie. Praca zespołowa to jeden z filarów programowych Laboratorium Reportażu. W projekcie „Zdobyć PASTę” zamierzamy nasze eksperymenty programowe kontynuować, licząc nie tylko na nowe doświadczenia, ale i odkrycia.
Będziemy zabiegać o wsparcie naszej inicjatywy w pierwszej kolejności:
- Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej – środowiska batalionu „Kiliński”, bo bez ich rady i błogosławieństwa nie wyobrażamy sobie przedsięwzięcia;
- Muzeum Powstania Warszawskiego, gdzie narodził się pomysł na panoramę i gdzie znajdują się najistotniejsze archiwalia i najlepsi specjaliści-historycy;
- Architekta miasta stołecznego Warszawy, by udzielił zgody i pomógł zaprojektować przed obecnym budynkiem PASty wizję pawilonu-rotundy, gdzie rodakom i zagranicznym turystom prezentowana byłaby panorama;
- Firmę „Ericsson”, pierwszego właściciela i budowniczego gmachu Pasty, wieloletniego pracodawcy dziesiątków mieszkańców Warszawy, która wspierała w czasie okupacji Polskie Państwo Podziemne.
Powstanie Warszawskie – największa akcja zbrojna w okupowanej przez Niemców Europie. Powstanie Warszawskie – największa tragedia Polaków w XX wieku, może najważniejsza w dziejach naszego kraju, stanowi doświadczenie, które nie może zostać zapomniane. Pamięć o tym, co się zdarzyło może i powinno kształtować poszukiwanie nowego, współczesnego wyrazu polskości. Bezprecedensowy charakter i przebieg Powstania ma nieprzemijające i uniwersalne znaczenie. Mimo, że upłynęło już 80 lat nadal żyją ludzie, którzy pamiętają Powstanie i mogą o nim świadczyć. W naszej zbiorowej pamięci musi zostać zachowana świadomość rozmiarów i skutków tragedii ludzi i miasta. Uważamy, że doświadczenie Powstania Warszawskiego powinno przewartościować świadomość narodową i służyć jej rozwojowi w przyszłości. W przyszłości na pytanie „Warszawianki” (która jest jednym z naszych hymnów): „Albo tryumf albo zgon”, winniśmy powiedzieć: „To nie jest alternatywa. Mamy być zawsze tak przygotowani, że ma być tryumf, a nie zgon”.
Powstanie Warszawskie – ten najtragiczniejszy, a zarazem najbardziej heroiczny okres w historii naszego miasta - zasługuje na szczególne miejsce w naszej zbiorowej pamięci. Tę pamięć trzeba z pokolenia na pokolenie ożywiać. Ważne, by była obecna wśród ludzi młodych tak, by mogli oni zastąpić tych, dla których Warszawskie było ich własnym doświadczeniem.
Uważamy, że nowatorski, jeżeli chodzi o formę, projekt, jest tak pomysłowy, że stanie się bestsellerem i przebojem, który zechce zobaczyć każdy. Obejrzenie Panoramy będzie dla wszystkich niezapomnianym przeżyciem, na tyle silnym, że skłaniającym do refleksji na temat hierarchii wartości. Każdy młody człowiek, który zobaczy do czego zdolni byli jego rówieśnicy w sytuacji ekstremalnej, jak wiele potrafili zaryzykować, zweryfikuje chociaż trochę swoją postawę wobec wartości wyższych i pokaże młodym ludziom, że wywodzą się z narodu o bogatej i chlubnej historii. Nie mamy wątpliwości, że Panorama przyczyni się wydatnie do umocnienia tożsamości narodowej wśród Polaków.
O panoramie Powstania Warszawskiego, zlokalizowanej w rotundach gazowni na Woli, myślał Andrzej Wajda – rozmawialiśmy z nim o tym. To był zupełnie inny projekt niż proponowany przez Laboratorium Reportażu, ale inspirowały nas wizje i marzenia Pana Andrzeja.
Stworzenie przez Laboratorium Reportażu szkicu Panoramy Powstania jest ideą niezwykle cenną, ponieważ dla Warszawy stanie się trwałym, a zarazem bardzo atrakcyjnym śladem tamtego powstańczego zrywu. Odwiedzający Panoramę dzięki bardzo realistycznie wypracowanej iluzji powstańczej rzeczywistości odniosą wrażenie, iż są uczestnikami tych dramatycznych dni. Takim przekazem najlepiej trafia się do młodych widzów – a przecież do nich najbardziej chcemy dotrzeć. Panorama jako stały element kulturalnego pejzażu miasta wpisze się w życie stolicy i na lata stanie się jego atrakcją turystyczną.
Te aspekty pozwalają nam mieć nadzieję, że szalony na pierwszy rzut oka pomysł, może okazać się bardziej realny od wielu innych pozbawionych rozmachu i wyobraźni, choć znacznie realniejszych projektów upamiętnienia warszawskiego powstania.
Po wojnie budynek PASTy stał się niemal symbolem Powstania i walczącej Warszawy. A w roku 2000 został przekazany AK-owskiej Fundacji Polskiego Państwa Podziemnego i jest siedzibą Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
Prezes Zarządu Głównego Związku Ppłk. Czesław Cywiński napisał: „Bój o PASTę był wyjątkowym wyczynem. To było warszawskie Monte Casino. Zdobycie PASTy stanowiło strawę dla ducha nie tylko powstańców, ale całej ludności Warszawy. Można przypuszczać, że Powstańcy konający od ran w bojach, odchodzili do niebios z duchową osłodą z odniesionego zwycięstwa”.
Tym dziełem oddamy hołd bohaterom Armii Krajowej, żołnierzom wszystkich formacji wojskowych walczących przy zdobyciu PASTy. Oddamy hołd mieszkańcom miasta, dzielnicy, na terenie której rozgrywały się wydarzenia. Wszystkim, którzy obejrzą Panoramę, a zwłaszcza młodzieży, pokażemy i damy odczuć wielkość i grozę tamtych dni.
Panorama oznacza wszechwidok – wszystko, co wiemy na dany temat i co chcemy przez niego powiedzieć. Zadaliśmy sobie pytanie: Jak grupa artystów malarzy pod wodzą Styki i Kossaka, mając do dyspozycji film, magnetofon, komputer i sztuczną inteligencję „namalowałaby” dziś swoje dzieło – Panoramę Racławicką.
Chcemy zdobycie PASTy „namalować” głosami uczestników i świadków tamtych wydarzeń. Dziś, 80 lat po wybuchu Powstania Warszawskiego, planujemy zebrać wszystkie rozproszone głosy i uczynić z nich chór oddający w formie panoramy filmowej prawdę, istotę i znaczenie tego, co się wydarzyło. Głosy bohaterów pragniemy uzupełnić zdjęciami i filmami dokumentalnymi, a związać rysunkami i animacją.
Pierwszym etapem realizacji projektu będzie wydanie książki – dokumentalno-historycznego komiksu, który byłby scenariuszem przyszłej panoramy filmowej – celu finalnego projektu.
Ów cel finalny to film animowany, stanowiący iluzję rzeczywistości, wykorzystujący najnowsze osiągnięcia techniki filmowej. Film w formie panoramy byłby pokazywany w specjalnym pawilonie – rotundzie, zlokalizowanej przed obecnym budynkiem PASTy, gdzie przebiega metro. Na zewnątrz rotundy (w formie koła) znajdowałaby się namalowana tradycyjnie panorama okolicy PASTy z okresu jej największego rozkwitu w latach międzywojennych. Na ścianie wewnętrznej rotundy znajdowałaby się natomiast ta sama panorama z okresu walk o zdobycie gmachu. Sala kinowa zaprojektowana na wycieczkę autokarową stanowiłaby miejsce ekspozycji panoramy filmowej.
© Laboratorium Reportażu 2024